Wat maakt de mens? Inleiding + Paragraaf 7.1

1. Mensen vormen een beeld van de wereld en zichzelf.
   1.1 Omschrijf hoe de mens een beeld vormt aan de hand van metaforen (zie paragraaf 4.1 – Lakoff & Johnson). Geef een aantal voorbeelden van metaforen.
   1.2 Leg uit hoe onze omgang met wetenschap en techniek tevens onze metaforen bepalen waarmee we onszelf en de wereld omschrijven.
2. In de studie naar (de ethiek van) artificiële intelligentie (AI) spreekt men over de transformatieve effecten van AI op de wereld. Hieronder worden enkele definities gegeven:
   
   “potential future AI that precipitates a transition comparable to (or more significant than) the agricultural or industrial revolution” (Karnofsky, 2016)
   
   “advanced AI that could lead to radical changes in welfare, wealth or power” (Dafoe, 2018)
   
   Etymologisch komt het woord “transformatief” van het begrip “trans” (voorbij) en “form” (vorm). Het gaat hierbij dus om het idee dat AI kan leiden tot een totale verandering van de vorm/manier hoe we ons leven (gaan) leven. AI is daarmee niet alleen een instrument om een doel te bereiken. Zoals een hamer kan helpen om een spijker in de muur te slaan, maar veel verdere consequenties. Het hervormt de totale wijze van leven.
   
   
3. Waarom is het belangrijk om te kijken naar AI-taal en de manier hoe we onszelf en de wereld waarin we leven omschrijven? Verwerk in je antwoord ook het begrip “transformatief”.
   
   * Lees bijvoorbeeld eens dit artikel van 6 januari 2024 in The Guardian “Jürgen Klopp is right: man-management skills are being lost in a rush of data”, waarin de journalist Jonathan Wilson de coach Jürgen Klopp van de voetbalclub Liverpool citeert: “football is not a problem waiting to be solved.”. Wilson sluit aan bij Klopp, waarbij hij eigenlijk wil aangeven wat de transformatieve effecten zijn van data op de manier hoe er naar voetballers en voetbal wordt gekeken:
   
   “Data is providing fascinating insights into the game, allowing the honing of structures of pressing and increasing efficiencies all over the pitch, but there is a danger that the humanity of players is lost, the fact that they have emotions, ups and downs – and that, crucially, these are not inevitable.”
   
   
   ** Of kijk eens naar de bekende componist/producer Brian Eno, vanaf minuut 3.33. Brian Eno wordt gevraagd naar Generative Systems… m.a.w. naar generatieve AI… Artificial Intelligence in staat om voortdurend tussen live spelen en opnemen in nieuwe muziek te genereren voor de luisteraar. Net als Language Learning Models zoals ChatGPT nu in staat zijn om de gebruiker te voorzien van uniek gegenereerde teksten. Eno benoemt een transformatief effect en stelt dat we over 30 jaar waarschijnlijk luisteraars krijgen die voortdurend naar nieuwe gegenereerde muziek luisteren dan dan aan opa vragen: “Did you really listen to the same music over and over again?“. Denk eens na hoe de wereld verandert, wanneer AI ons voortdurend kan bezighouden met nieuwe varianten van van alles.
   
   
4. In 1940 omschrijven McCulloch en Pitts het concept “Deep Learning”. Ze legden een verband tussen menselijke neurale netwerken (zie ook pagina 125) en artificiële neurale netwerken. Zoals jullie weten is men in de computerwetenschappen al decennialang bezig met het ontwikkelen van lerende computernetwerken (AI) of generatieve AI (AI wat zelf “kennis”/teksten genereert).
   Deep Learning is een concept wat tegenwoordig sterk wordt verbonden aan AI door talloze bedrijven zoals Amazon.
   
   Amazon geeft de volgende definitie: “Deep learning is a method in artificial intelligence (AI) that teaches computers to process data in a way that is inspired by the human brain. Deep learning models can recognize complex patterns in pictures, text, sounds, and other data to produce accurate insights and predictions. You can use deep learning methods to automate tasks that typically require human intelligence, such as describing images or transcribing a sound file into text.”
   
   In het onderwijs neemt men ook Deep Learning als leermodel over:
   “Intrinsiek leren
   
   Fullan, Quinn en McEachen, de grondleggers van Deep Learning, zijn van mening dat leren de basis is, terwijl technologie het leerproces enorm kan versnellen. De transformatie komt niet door enkel theoretisch onderzoek, maar juist door het ‘in de praktijk toetsen van theorie’
   Leerlingen werken samen aan projecten die een directe verbinding hebben met de omgeving van de school. Ze stellen hierbij hun eigen leervragen en onderzoeksvragen op en zijn zo betekenisvol bezig voor zowel de omgeving als voor hun eigen leerproces.
   Door de projectmatige aanpak, wordt er direct ook gewerkt aan brede ontwikkelvaardigheden zoals samenwerken, onderzoeken, overleggen, creativiteit, zelfreflectie, kritisch denken, communiceren, etc. In het boek worden dit mondiale competenties genoemd.
   Deep Learning gaat over het vinden van onze plek in een complexe en voor velen beangstigende wereld. De nieuwe reeks crises dwingt ons om onze relatie tot elkaar en tot de planeet en het universum opnieuw onder de loep te nemen. Het is essentieel dat we de wereld proactief veranderen door het leven te veranderen.”
   Deep Learning – betekenisvol onderwijs in een lerende cultuur (wij-leren.nl)
   
   Leg uit de metaforen over (het leren van ) de mens in de eerste paragraaf (Fullen (…) theorie) – praktijkgerichtheid, de tweede paragraaf (Leerlingen (…) leerproces) – netwerk/verbindingen, de derde paragraaf (Door (…) genoemd) – mondiale competenties en de vierde paragraaf (Deep learning (…) veranderen) – complexe wereld & het leven veranderen.
   
   
5. Omschrijf hoe de bovenstaande metaforen die via AI nu ook genormaliseerd lijken te worden, de manier van hoe we naar mensen en het leren van leerlingen (kunnen) kijken mede bepalen. In hoeverre is dit wenselijk? Waarom is het belangrijk hierover na te denken?
   
6. Andy Clark en Helmut Plessner stellen dat
   I. De techniek voortdurend verandert (en daarmee wellicht ook de manier hoe we over onszelf praten) en
   II. Het idee dat we van nature kunstmatig zijn in essentie onveranderlijk is.
   
   Leg uit wat hetzelfde blijft en wat veranderlijk is in onze omgang met techniek.
   
   Hoofdstuk 7.1
7. Natural-born Cyborgs zijn wezens die van nature verstrengeld zijn met de omgeving. Leg uit waarom alle mensen die van nature kunstmatig zijn allemaal natural-born cyborgs zijn.
8. a. Geef een voorbeeld waarbij de interactie van jou met je omgeving jou als persoon verandert.
   b. In de wereld zijn er meer autonome AI-systemen die autonome keuzes maken en handelen, dan dat er mensen zijn. De stelling kan dus verdedigd worden dat er meer keuzes gemaakt worden door AI, dan door mensen. Hoe kan de interactie van de mens met zijn omgeving het gevoel van autonomie en zelfsturing en controle beïnvloeden?
9. Geef een voorbeeld waarbij jouw omgeving een onderdeel wordt van een activiteit (iets wat je doet).
10. Geef een voorbeeld waarbij jouw omgeving een onderdeel wordt van jezelf.
11. Noem 5 voorbeelden van technieken in jouw omgeving die invloed hebben op jouw lichamelijke ervaring en je denkvermogen.
12. Zelfs als we geen pacemaker of een prothese hebben zijn we volgens Clark natural-born cyborgs en volgens Plessner van nature kunstmatig. Leg uit waarom de mens niet zoals een Terminator of een Robocop ook technieken op het lichaam hoeft te hebben om cyborg te zijn of van nature kunstmatig.
    Leg uit waarom de mens in essentie een technisch wezen is. Leg ook uit waarom de mens als grotbewoners al technische wezen waren.
    
13. Op pagina 158 wordt gesproken over een “artefact”. Een artefact is een “door mensen gemaakt(e) ding of techniek”. Dus alles wat mensen maken zijn artefacten.
    Leg uit waarom “taal” het ultieme artefact is dat het denken van mensen heeft getransformeerd.
14. In hoeverre denk je dat AI ook een dergelijke transformatieve werking kan hebben op het denken van mensen, de grenzen van onze mogelijkheden en ons wezen, zoals taal dat in het verleden heeft gehad?
    (Denk hierbij dat met taal en het schrift en de boekdrukkunst mensen opeens poëzie, literatuur, wetenschap en kennis van duizenden jaren terug konden gebruiken om te leren en zichzelf te omschrijven en de toekomst vorm te geven.)
    
15. Politieke vraag! De afgelopen verkiezingen hebben we een opkomst gezien van het conservatisme. VVD, NSC, PVV en BBB lijken allemaal vrij conservatieve partijen te zijn.
    Op www.encyclo.nl wordt de volgende definitie gegeven:
    1) gehechtheid aan het bestaande, behoudendheid 2) stroming die streeft naar het behoud van tradities
    
    Uit de onderstaande tabel uit Trouw wordt duidelijk dat de grotere partijen met name aan de conservatievere kant staan (onderaan dus). Steeds meer stemmers in Nederland lijken bang te zijn dat de bestaande cultuur en tradities te verliezen.
    
    Op pagina 158 staat de volgende zin: “Clark waardeert deze cyborgstatus als positief en distantieert zich van het conservatieve beeld van een vaste menselijke natuur die gekaapt wordt door een vervreemdende technische cultuur. Een transformatief effect van technologie en AI is dat in de omgang met technologie er niet alleen een technologische revolutie plaatsvindt, maar ook een sociale en culturele revolutie. Mensen moet de technologie in de cultuur en de sociale omgang ook opnemen en gebruiken.
    
    16.a In hoeverre denk je dat de mens een vaste natuur heeft? Een vaste cultuur? Een vaste plek? Een vaste essentie? In hoeverre verlegt technologie de grenzen letterlijk en figuurlijk?
    16.b Leg uit waarom het begrijpelijk is dat mensen een vaste natuur verlangen en het gevoel hebben dat technologische ontwikkelingen vervreemdend kunnen (in)werken. Geef ook een voorbeeld uit je eigen leven.
    16.c Leg uit dat wanneer de mens van nature kunstmatig is en/of een technisch wezen en/of een Natural Born Cyborg, dat de onveranderlijke essentie van de mens de verandering van de mens is, in omgang met (veranderende) en transformatieve technologie.
    
    Wat zou problematisch kunnen zijn of worden de conservatieve mens, wanneer we de AI-taal over moeten nemen van de onveranderlijke essentie van de mens die altijd blijft veranderen in de omgang met technologie?
    
    * Denk ook eens aan de eerder genoemde generatieve AI in muziek en dat je nooit meer naar dezelfde muziek hoeft te luisteren, omdat alles verandert. Heraclitus’ “Je stapt nooit twee keer in dezelfde rivier” in optima forma!
    
    16.d De oplossing is wellicht tweeledig: enerzijds mensen scholing in AI en beschermen tegen de risico’s van AI en anderzijds de verdere ontwikkeling van AI actief tegengaan. Hoe kijk jij naar de mogelijke oplossing?
    16.e In hoeverre kunnen we hier iets aan doen? Moeten we hier iets aan doen? Hoe kunnen we mensen helpen voor wie de technologische ontwikkelingen te snel gaan?
    16.f In hoeverre zijn we als klein landje in staat om de grote technologische ontwikkelingen vorm te geven?
    16.g Wat is het gevolg van het overnemen van AI- en andere techniektaal in het dagelijkse taalgebruik en het gevoel nog grip te hebben over de manier we over elkaar en het leven praten en denken?

Begin 2024 geven de supermarkten aan dat ze 100 miljoen euro hebben verloren aan mensen die met name stelen bij zelfscankassa’s. Ze stellen een soort van panopticon voor:

“Verder neemt het bedrijf nog een aantal ‘andere zichtbare en onzichtbare maatregelen’, meldt het. Om wat voor soort maatregelen het precies gaat is onduidelijk. Die worden in de komende weken uitgewerkt, laat een woordvoerder weten na vragen van RTL Nieuws. “We vragen ons bijvoorbeeld af in hoeverre AI hierbij een rol kan spelen”, voegt hij nog toe.”

Er komt nog meer cameratoezicht en de supermarkten zinspelen op het psychologische effect: ‘Als mensen het gevoel hebben dat ze in de gaten gehouden worden, zullen ze minder snel stelen’. En daarnaast gaan ze AI-systemen inzetten.
Op pagina 158 wordt het concept “neuraal opportunisme” aangehaald. Veel consumenten vinden de zelfscankassa lekker makkelijk. Dat ze in de gaten gehouden worden, dat de transformatieve effecten van AI en meer camera’s groter kunnen zijn dan ze denken, lijkt de meeste consumenten niet te deren zolang ze gemakkelijk kunnen afrekenen.

17. Leg uit waarom dit een voorbeeld is van neuraal opportunisme.

18. In hoeverre zou er sprake kunnen zijn van onwetendheid bij de meeste mensen t.a.v. de transformatieve effecten van AI en technologie en de vervreemdende paradoxaal dat mensen enerzijds als consumenten van alle gemakkelijk voorzien willen worden (neuraal opportunisme), maar anderzijds ook stemmen op conservatieve partijen (behouden van een vaststaande essentie van de mens & tradities)?

19. Bekijk de “Awareness test” in het bovenstaande YouTube-filmpje (refererend naar pagina 159). In het midden van pagina 159 staat: “Clark ziet hier neuraal opportunisme aan het werk. Je hebt de details slechts gedeeltelijk ‘in het hoofd’. Daarnaast heb je schematische kennis, die informatie geeft over de algemene trekken van het tafereel. De details worden enkel ingevuld als dat nodig is: ‘op aanvraag’ kunnen de nodige middelen worden ingezet om de waarneming te verrijken en te verfijnen.
19.a. Leg uit waarom er hier sprake is van neuraal opportunisme.
19.b. In hoeverre is het verstandig dat we leren hoe technologie en AI werkt willen we “slechts gedeeltelijke (details) ‘in het hoofd'” verbreden naar een beter begrip t.a.v. de werking van technologie en AI?
19.c. In hoeverre vind je dat er genoeg gedaan wordt op dit moment om mensen een breder beeld te geven t.a.v. de werking van technologie en AI?

20. De grenzen van het geheugen worden niet bepaald door hoofd en schedel, maar ook door de informatie die we extern opslaan. Leg uit wat er wordt bedoeld met de “extended mind thesis” (p. 159).

21. Wanneer internet een extern deel is van ons geheugen dat direct toegankelijk is via een laptop of telefoon, in hoeverre zorgt neuraal opportunisme dan voor lerenden die minder geneigd zijn om kennis als intern deel van ons geheugen te maken? Wat is de impact van het verleggen van het geheugen naar iets externs als internet, sociale media, horloge, navigatiesystemen, Wikipedia, een agenda, etc. Geef zowel een drietal positieve als negatieve effecten.

22. Op vernieuwenderwijs staat: “Eigenlijk hoef je inhoudelijk niets meer te leren, alle kennis is op internet te vinden”. Het is een uitspraak die snel reacties oproept, van voorstanders en van tegenstanders. Met de komst van internet, en vooral met de komst van smartphones en tablets heeft iedereen continu toegang tot enorm veel informatie. Maar is dat hetzelfde als kennis?”

Echter, het artikel maakt een onderscheid tussen data, informatie en kennis.
Data betreft een grote hoeveelheid aan gegevens. Op statline kun je talloze bestanden met data vinden die mensen vrij kunnen gebruiken. Ook magister en andere systemen hebben grote hoeveelheden aan gegevens. Er is dus veel data te vinden in magister over leerlingen.
Informatie betreft datgene wat voor mensen interessant zou kunnen zijn en zou kunnen leiden tot kennis wanneer er de bereidheid is om de informatie eigen te maken.
Kennis betreft de informatie die iemand persoonlijk heeft “opgeslagen”.

21.a. Leg uit waardoor het niet vanzelfsprekend is om uit grote hoeveelheden data, informatie te krijgen die betekenisvol kan zijn.
21. b. Leg uit waardoor het niet vanzelfsprekend is dat de (externe) beschikbaarheid van informatie ook kennis wordt van iemand.
21. c. Leg uit waarom je kennis nodig hebt om te denken? En leg uit wat het probleem is met de beschikbaarheid van data en betekenisvolle informatie en de kennis die nodig is om te denken? Hoe kan het neurale opportunisme hierin een rol spelen?

Mogelijke essayopdracht: Waarom het belangrijk is dat leerlingen kennis ontwikkelen over AI en technologie om te denken over en het bevragen van de wereld waarin we willen leven.

Extra informatie voor de geïnteresseerden! De Europese Unie heeft 9 december 2023 de tot nu toe meest alomvattende politieke overeenkomst gesloten, de zogenaamde “Artificial Intelligence Act”! Uit de onderstaande quote wordt duidelijk dat de EU de transformatieve effecten van AI zeer serieus neemt met uiteenlopende risico’s en kansen. Onderaan deze pagina staan ook een aantal interessante artikelen.

Quote:
Artificial intelligence is already changing our everyday lives. And this is just the beginning. Used wisely and widely, AI promises huge benefits to our economy and society. Therefore, I very much welcome today’s political agreement by the European Parliament and the Council on the Artificial Intelligence Act. The EU’s AI Act is the first-ever comprehensive legal framework on Artificial Intelligence worldwide. So, this is a historic moment. The AI Act transposes European values to a new era. By focusing regulation on identifiable risks, today’s agreement will foster responsible innovation in Europe. By guaranteeing the safety and fundamental rights of people and businesses, it will support the development, deployment and take-up of trustworthy AI in the EU. Our AI Act will make a substantial contribution to the development of global rules and principles for human-centric AI. Ursula von der Leyen, President of the European Commission – 09/12/2023